2024 Yılı Yeniden Değerleme Oranı Kaç Oldu?

 Türkiye’de devletin vatandaşlardan ya da şirketlerden tahsil ettiği vergi, harç ve cezalar ile birçok ilgili kalem her yıl yeniden düzenlenir. Vergiler ve cezalar başta olmak üzere çeşitli kamusal ücretlerde yapılan artış tutarı, yeniden değerleme oranı ile belirlenir. Peki, yeniden değerleme oranı nedir, yeniden değerleme oranı nasıl hesaplanır ve hangi kalemlerde artışa neden olur?

Yeniden Değerleme Oranı Nedir? 

Yeniden değerleme oranı, devletin tahsil ettiği alacaklarda yapılan artış oranını belirleyen önemli bir katsayıdır. Bu katsayı, Vergi Usul Kanunu (VUK) 289. maddesinde detaylı bir şekilde açıklanmıştır. VUK’a göre, yeniden değerleme oranı hesaplanırken esas alınan veri, yurt içi üretici fiyat endeksine dayanmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından düzenli olarak açıklanan yurt içi fiyat endeksi, diğer bir adıyla ÜFE, yeniden değerleme oranının hesaplanmasında temel gösterge olarak kullanılır.

VUK’un 289. maddesine göre, her yıl ekim ayı sonunda oluşan 1 yıllık ortalama ÜFE artış oranı, bir sonraki yıl için yeniden değerleme oranı olarak belirlenir. Ekim ayındaki enflasyon verileri, kasım ayının ilk haftasında TÜİK tarafından açıklanır ve bir sonraki yıl için geçerli olan yeniden değerleme oranı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Resmi Gazete’de ilan edilir.

2024 Yılında Yeniden Değerleme Oranı

Son beş yılın yeniden değerleme oranları incelendiğinde, 2024 yılı için belirlenen oranın %58,46 olduğu görülmektedir. Bu oranlar, ekonomik şartlardaki değişimleri ve enflasyonu yansıtarak vergi, harç ve cezaların güncellenmesi de etkili olmaktadır.

Son 5 yıl için yeniden değerleme oranları şöyle:

• 2020: %22,58
• 2021: %9,11
• 2022: %36,2
• 2023: %122,9
• 2024: %58,46

Yeniden Değerleme Oranı Cumhurbaşkanı Yetkisi Ne Demek?

TÜİK tarafından duyurulan üretici fiyatları verileri ile belirlenen yeniden değerleme oranı konusunda Vergi Usul Kanunu’nda Cumhurbaşkanına özel bir yetki tanımlanmıştır. Cumhurbaşkanı, Resmi Gazete’de ilan edilen yeniden değerleme oranı için ilgili yılın sonuna kadar %50 artış ya da %50 düşürme yetkisine sahiptir. Bu yetkinin kullanılması durumunda, yeniden değerleme oranı bir kez daha Resmi Gazete’de ilan edilir.

Yeniden Değerleme Oranına Göre Nasıl Hesaplama Yapılır?

Yeniden değerleme oranı, kapsam dahilindeki kamu ödemelerinin tutarının bir sonraki yıl için ne kadar artırılacağını belirler. Örneğin, bir sonraki yıl için yeniden değerleme oranının %35 olarak açıklandığı bir yılda 100 TL olan herhangi bir vergi ödemesi, harç ya da ceza tutarı bir sonraki yılda 135 TL (100*1,35) olur.  Hesaplama formülü şöyledir:

Vergi harç ya da ceza tutarı x (1 + yeniden değerleme oranı) örneğimizde 100 + (1 + 0,35) hesabından 135 TL sonucuna ulaşılabilir. 

Yeniden Değerleme Oranı Hangi Ödemeleri Kapsar? 

Vergi Usul Kanunu’nda yeniden değerleme oranı kadar artırılan vergiler, harç ödemeleri, ceza tutarları tanımlanır. Yeniden değerleme oranı kapsamındaki vergiler maktu vergiler yani oran üzerinden değil de işleme göre herkeste aynı tutarlarda tahsil edilen vergiler olmalıdır. Örneğin damga vergisi ya da pasaport kimlik harçları, belge talep harçları veya çeşitli kamu kuruluşlarının uyguladığı hizmet bedelleri bu kapsamdadır.

Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen yeniden değerleme oranı, çeşitli alanlarda kullanılır. Bu kapsamda başlıca vergi, harç veya cezalar şunlardır:

• Otoyol ve köprü geçiş ücretleri
• Motorlu taşıtlar vergisi
• Emlak vergisi
• Ehliyet / kimlik ücretleri
• Hız sınırı, alkollü araç kullanma, kırmızı ışıkta geçme, hatalı sollama gibi trafik cezaları
• Egzoz emisyon ve araç muayene ücretleri
• Vergi ve harç düzenlemeleri
• Pasaport harçları