İktisadi literatürde kullanılan kavramlar, işlemler veya modeller, geçmiş verileri analiz etmemize, geleceğe dair öngörülerde bulunmamıza veya mevcut ekonomik koşulları anlamlandırmamıza yardımcı olur. Bunların birçoğu matematiksel veya istatistiki işlemlerin iktisadi teoriler çerçevesinde yorumlanmasıdır. Ancak günümüzde toplumların ve bireylerin finansal okuryazarlık düzeyi aynı olmadığından, ekonomik verileri açıklayabilmek için bazen farklı ve basit yöntemler kullanılabilir.
Big Mac Endeksi de küresel çapta ses getirmiş ve 40 yıla yakın bir süredir tüm dünyada kabul gören endekslerden biridir. Peki Big Mac Endeksi nedir? Big Mac Endeksi bize hangi sonuçları verir? Big Mac Endeksi hakkında bilmeniz gereken tüm detayları sizler için kaleme aldık.
Big Mac Endeksi Nedir?
Big Mac Endeksi, The Economist dergisi tarafından 1986 yılında ortaya atılmış bir ekonomi göstergesidir. Bu endeks, McDonald’s’ın dünyaca ünlü hamburgeri Big Mac’in fiyatlarını temel alarak, farklı ülkelerdeki para birimlerinin satın alma güçlerini karşılaştırmayı amaçlar. Big Mac Endeksi, aynı ürünün farklı ülkelerdeki fiyatlarının karşılaştırılmasıyla, döviz kurlarının gerçek değerlerini belirlemeye çalışır.
Geliştirilme amacı, iktisadi bir kavram olan paranın satın alma gücünün para birimlerinden bağımsız ve tüm dünyada kabul gören bir ürüne endekslenmesidir. Böylece, kurlar arasında değişimler, ülkelerin ekonomik durumu, enflasyon gibi kavramları tek bir potada eritilebilmektedir. Daha basit ifadeyle, Big Mac alabilmek için ülkelere göre ödenmesi gereken tutarın ABD doları şeklinde bulmamızı ve ülkelerdeki satın alma gücünü kıyaslamamazı sağlar.
Big Mac Endeksi Nasıl Hesaplanıyor?
Big Mac Endeksi, dünya üzerindeki ülkelerin neredeyse tamamında bulunan McDonald’s restoranlarında satılan Big Mac’in fiyatlarını kullanarak farklı para birimlerinin satın alma güçlerini karşılaştıran bir göstergedir. Bu hesaplama, ekonomik koşulları anlamak ve para birimlerinin gerçek değerlerini belirlemek için kullanılan pratik ve anlaşılır bir yöntem sunar.
Big Mac Endeksi’nin Hesaplanma Adımları
- Yerel Fiyatlarının Toplanması
Öncelikle, karşılaştırma yapılacak ülkelerdeki Big Mac fiyatları tespit edilir. Bu fiyatlar yerel para birimi cinsindendir. - Yerel Fiyatların ABD Dolarına Dönüştürülmesi
Ardından, bu fiyatlar ABD Doları’na çevrilir. Döviz kurları güncel veriler üzerinden alınır. - Fiyatları Karşılaştırma
Her iki ülkenin Big Mac fiyatları karşılaştırılır.
Big Mac için yerel para birimiyle ödenen tutar, güncel döviz kuru ile ABD dolarına dönüştürülüyor. Böylece, ülkelere, bölgere ya da şehirlere göre paranın satın alma gücü, paranın değeri, yaşam standardı gibi birçok iktisadi koşul hakkında bilgi sahibi olabiliyorsunuz.
Big Mac Endeksi Nasıl Yorumlanır?
Big Mac Endeksi, en temelinde bakıldığında o ülkede ödenen tutarı dolar cinsinden göstermenin ötesinde daha derin analiz imkanı tanıyor. Ancak en temel yorum, bir Big Mac alabilmek için o ülkede kaç dolar ödeyeceğiniz olarak özetlenebilir. Endeks üzerinden analiz yapmadan önce BigMac fiyatının, McDonald’s tarafından o ülkedeki enflasyon, yerel paranın değeri gibi iktisadi koşullara göre belirlendiğini kabul etmemiz gerekiyor.
Big Max Endeksi’nin en yaygın kullanım şekli ilgili ülkenin ekonomik koşullarının Big Mac fiyatı üzerinden anlaşılmasıdır. Örneğin; Almanya’da bir asgari ücretlinin bir ayda 200 tane hamburger alabildiği bir dönemde İngiltere’de 180, Türkiye’de 100 tane alabildiği gibi sonuçlara ulaşılabiliyor. Böylece, ülkelerdeki asgari ücretlilerin alım güçlerini kıyaslayabilirsiniz. Verilerin dönemselliğinden hareketle; aynı ülkede son yıllardaki değişimleri de Big Mac Endeksi verisi ile anlamlandırmanız mümkün. Yine yıllar itibariyle ülkelerin BigMac Endeks verilerindeki değişimleri gözlemleyerek ülkelerin para birimlerindeki değişimleri analiz edebilirsiniz.
Haziran 2024 itibariyle ülkelerin Big Mac Endeksi değerleri
53 ülkenin analiz edildiği BigMac Endeksi verilerinde Haziran 2024 itibariyle ilk 10 ülke şöyle:
- İsviçre: 8,17
- Norveç: 7,14
- Uruguay: 7,04
- İsveç: 5,87
- Euro Böglesi: 5,87
- Kosta Rika: 5,71
- İngiltere: 5,71
- ABD: 5,69
- Sri Lanka: 5,69
- Danimarka: 5,69
Türkiye, 3,97 dolarla 53 ülkenin yer aldığı listede 32. sırada. Listenin son sırasında ise 2,39 dolar ile Tayvan bulunuyor. Dilediğiniz an Statista tarafından paylaşılan güncel BigMac Endeksi değerlerine linkten ulaşabilirsiniz.
Turkish